friese witjes, ook wel oud hollandse witjes genoemd, zijn helemaal terug van weggeweest. We zien de friese witjes / oud hollandse witjes steeds vaker terug bij landelijke keukens of badkamers in o.a. grachtenpanden, boerderijen of herenhuizen. friese witjes / oud hollandse witjes zijn zonder meer de meest besproken tegeltjes in Nederland te noemen.
De term ‘friese witjes’ en ‘oud hollandse witjes’
De term ‘oud hollandse witjes‘ is onstaan in de 17de eeuw. In Nederland werden destijds wandtegels vaak beschilderd met (blauwe)decoraties. Deze werden vervolgens veelvuldig gebruikt in het interieur als plint of als lambrisering. Pas later, toen door de aanwezigheid van de juiste klei-soort, veel tegelfabrieken in Friesland werden geopend, is de naam ‘friese witjes‘ ontstaan.
Friese Witjes snijden, drogen, bakken en glazuren
Nadat de samenstelling van de klei juist is, wordt deze met een dikte van ongeveer 8mm uitgerold en met behulp van een plankje van 13 bij 13cm, met 2 spijkertjes in de hoeken zodat het de klei niet wegschuift, iets schuin naar binnen op maat afgesneden. Hierdoor ontstaan kleine afwijkingen in de maat wat een van de redenen is dat de friese witjes zo authentiek maakt. Zodra de friese witjes gedroogd en gebakken zijn, worden deze voorzien van een glazuurlaag welke in diverse tinten kan worden aangebracht. Ook kan er gekozen worden voor een craquelé afwerking. De 2 kleine spijkergaatjes in de hoeken blijven overigens na het drogen, bakken en glazuren in het zicht.
Friese Witjes beschilderen
Het handmatig beschilderen van friese witjes/oud hollandse witjes gebeurd door mensen met liefde voor het vak, dit zijn ware kunstenaars die ieder een eigen stijl hanteren zodat er altijd een uniek product ontstaat. De stijlen die worden gehanteerd zijn zeer uiteenlopend, van klassiek, hedendaags tot zelfs modern. Desgewenst kunnen uw eigen wensen ook toegepast worden. Het beschilderen van witjes dient te gebeuren op ongebakken glazuur waarbij de kleur voornamelijk blauw is en in iets mindere mate wordt gewerkt met mangaan. Ook komen er veel polychroom beschilderingen voor. Na het beschilderen gaan de friese witjes voor een tweede maal de oven in.
Het ‘zetten’ van friese witjes / oud hollandse witjes
Vroeger, toen er nog geen tegellijm en voegmiddel bestond, werden tegels gezet. Dit ging door middel van het friese witje -voorzien van wat kalkspecie- tegen een stenen muur te drukken/tikken waarbij de specie ook tussen de schuin afgesneden friese witjes terecht kwam. Hierdoor werd deze gelijk gevoegd. Dit gebeurd tegenwoordig bijna niet meer omdat de tegellijmen en voegmiddelen van tegenwoordig sneller werken en sterker zijn dan kalkspecie. Dit heet nu dan ook plakken en voegen van witjes. Bij restauratiewerk komt het originele tegelzetwerk nog wel voor.
Het zetten/plakken van friese witjes is een secuur werkje wat enige ervaring vereist. Een veelvoorkomende fout is dat er een te grote voeg wordt aangehouden. Friese witjes dienen van oorsprong zonder voeg gezet/geplakt te worden, met uitzondering van natte ruimtes als een badkamer. Hier is een kleine voeg van ongeveer 1,5mm noodzakelijk in verband met het volledig vullen(aflsluiten) van de voeg met waterdicht/flexibel voegmiddel. Friese witjes voorzien van een craqualé afwerking zijn niet geschikt voor het gebruik in natte ruimtes aangezien deze vocht doorlaten.
Een andere fout die veel voorkomt is dat friese witjes op een hoek niet in verstek worden gezaagd. Dit omdat het ‘toch wel veel werk is’ of omdat men het gewoonweg niet kan. Dit komt het authentieke effect uiteraard niet ten goede.
Waar friese witjes toepassen?
Friese witjes werden vroeger hoofdzakelijk toegepast in vochtige ruimtes zoals kelders en in ruimtes die makkelijk schoongemaakt dienden te worden zoals keukens ,toiletten, haarden en als plint. Tegenwoordig worden friese witjes ook veel badkamers toegepast of zelfs in moderne interieurs. Het gebruik van beschilderde friese witjes in combinatie met friese witjes in diverse tinten wit is iets wat uw interieur net dát persoonlijke tintje kan meegeven.